top of page

He toa mō ngā toi

Updated: Sep 15, 2021

He ringa raupā, he māngai tautoko i te mahi toi o Aotearoa, te Kāwana-Tianara a Kahurangi Patsy Reddy. Kei konei ia e kōrerorero ana ki a Sarah Lang mō ngā peita e iri ana i te Whare Kāwana-Tianara, ā, ko ēhea e kapohia ai e ia i te kongange o te ahi.



Ka mutu ōna rima tau hei Kāwana-Tianara ā te whiore o Hepetema, ā, i te roanga o aua tau kua hipa ko Kahurangi Patsy Reddy rāua ko tōna hoa rangatira a Tā David Gascoigne he taituarā mā ngā toi o Aotearoa ahakoa pēhea, ahakoa ki hea. E ai ki a ia he wāhanga "hōnore nui" o tāna mahi. "Kua whai wā maua ko David ki te whakaatuatu i ngā pūkenga toi, ki te tautoko i ngā toi whakaari, i ngā toi ataata, i ngā toi ā-kupu. Mōku ake, ehara i te mea he pai ake ngā toi whakaari, ngā toi whakaataata rānei," ko tā Kahurangi Patsy. Ka whiwhi i a ia te Takahoa Kahurangi whakanui o te Tohu Kairangi o Aotearoa (DNZM) hei mihi i āna mahi mā te ao toi, mā te ao pakihi hoki.


I whiwhi i a Tā David te Tā Whakanui o te Tohu Kairangi o Aotearoa (KNZM) hei mihi i tāna whakapau kaha ki te tautoko i te ao toi, i te ao pakihi hoki; he ringa raupā o te ao toi nō mua noa atu – hei tiamana o te Ahurei Toi-ā-Ao i Aotearoa, o Te Tumu Whakaata Taonga, o te New Zealand Film Production Fund Trust, o te New Zealand Opera.


“Ka whānui haere tōku māramatanga ki ngā toi ataata, ka whānui haere hoki ngā momo toi e pai ai ki ahau,” ko tā Kahurangi Patsy. He kohinga toi paku noa iho tō māua ko David. Kei te tino rata au ki te toi e ahurei nei ki tō tātou motu, ā, me mihi ki te toi Māori o nāianei ka tika.” Ko tētahi anō mea e pai ai ki a ia, he toi e hāngai kaha ana ki te hītori.



“He tūranga ōkawa te tūranga o te Kāwana-Tianara: he tūranga ā-ture, he tūranga ā-tikanga, he tūranga ā-ao, he tūranga ā-hapori. Ko ngā mana maru tētahi wāhanga nui." Ko tā te mana maru he tautoko, he whakatenatena whaiaro, i tētahi whakahaere, i tētahi kaupapa. Ko ētahi he 'maru Roera', he tikanga tuku iho nā te Whānau Roera o Peretānia. Ko ētahi atu he kōwhiringa nōna kē. Ko tāku he whiri i ngā kaupapa e rata nei au, me ngā kaupapa e tautoko ai i ngā mahi a tangata kē atu.”


He wahine mana maru a Kahurangi Patsy o ngā rōpū 141; e 22 o aua rōpū he kaupapa toi, tae atu ki Te Ahurei Toi o Tāmaki, Te Tumu Toi o Aotearoa, te Cantonese Opera Society of New Zealand, me te New Zealand Academy of Fine Arts. He kanohi kitea i ngā hui toi. “Inakuanei whakatuwhera ai au i te Auckland Art Fair. Ka tūtaki i ētahi ringa toi, ka hokona tētahi o ngā mahi toi.”


I tōna wā ki reira he putuputu tāna whakamanuhiri i ngā whakaminenga toi i te Whare Kāwana-Tianara tae atu ki te hui whakawhiwhinga a Te Tumu Toi, ki ngā whakaaturanga pūeru, ki ngā whakataunga i ngā kaitautoko o te ahurei-toi, ki ngā whakaaturanga toi, ki te hui kotahi rau tau o te whānautanga o Colin McCahon. Ko ētahi atu hui – he konohete hei rongo ā-mua i tētahi kohinga waiata hou, he hui Poet Laureate, he whakaari Shakespeare nā ngā ākonga, he konohete nā Te Tira Pūoro o Aotearoa, nā te New Zealand Secondary Students’ Choir.


I te tau 2016 i mahi tahi te Tari o te Kāwana-Tianara me Te Kunenga ki Purehuroa ki te whakawhanake i ngā toi ataata me ngā tikanga auaha o te iwi Māori me ngā iwi o te Moana-nui-a-Kiwa. I ia tau, i ia tau, whirihia ai tētahi Mātairangi Mahi Toi Māori Artist in Residence. Mō ngā marama e toru i te tau 2020 ka noho a Troy Kingi ki tētahi whare noho iti nei i te taha o te Whare Kāwana-Tianara kia whai wā ki te tito, ki te hopu hoki i tētahi kohinga waiata hou.



E ai ki a Kahurangi Patsy me whai tūranga a Aotearoa i runga i te atamira toi ā-ao. I te tau 2017 ko ia te Kāwana-Tianara tuatahi tonu nō Aotearoa ki te tae ā-tinana ki te whakatuwheratanga o te Venice Biennale. Ko tētahi o ngā toi e whakaaturia ana ko tā Lisa Reihana Emissaries: he toi ataata takiraha e whakahou nei i te āhua o te pepa pakitara whakaariari Wīwī, ko Les Sauvages de la Mer Pacifique, arā he whakaatu i ngā kaihōpara tuatahi nō te whenua o Wīwī.


Tau kē te āhua o Kahurangi Patsy rāua ko Lisa. I mau i a rāua he korowai Maori. Ka whakaeke i te gondola nui rawa atu (ki tā Kahurangi Patsy ko "te waka Itāriana"), ka hoea e ngā tāne 18 ki tētahi whare kaupapa moana o nehe, i te rohe whakaatuatu biennale matua. "He hui whakamīharo tērā, tēnā pea koia tētahi o ngā haerenga e maumaharatia roatia ai e au."


Ko tētahi anō wā monoa ko te rauhī i ngā mahi toi i te Whare Kāwana-Tianara. "Ka nui te panoni i ngā mahi toi i te paunga o tāku tau kotahi," te kī a Kahurangi Patsy. "Ki tōku whakaaro ki te kore e whakaataria e te Whare Kāwana-Tianara ngā mahi toi a ia ringa toi matua, a ia ringa toi matua, me whakaata i ia kaupapa toi matua." Ko tōna rite he whare whakaatu toi mō ngā manuhiri. I te marama o Mei i whakamanuhiritia e Kahurangi Patsy tētahi hui Te Papa Foundation, arā he tirotiro i ētahi rūma, ko te aronga tahi ko ngā mahi toi me ngā rawa whare o whakapata.


Kei reira ētahi o ngā mahi toi e noho pūmau ana (he koha ētahi), nō tā rāua kohinga tūmataiti ētahi, he toi taurewa ētahi. Ko aua mahi toi taurewa he whakaaro nui nō ētahi whare pupuri taonga, nō ētahi hoa hoki – arā he toi nā Shane Cotton, nā Gretchen Albrecht, nā Don Binney, nā Colin McCahon.


I tonoa rāua e ArtZone ki te kōrero mō ētahi o ngā mahi toi e ngākaunui ai ki a rāua. He tino uaua, he whakatenetene nō rāua. Heoi anō, anei te rārangi, kāore he whakaraupapa.



Kei roto i a Maota Ariki, te rūma e tuwhera nei ki te rūma kanikani nui, he mātātuhi nā Ralph Hotere, ko Anzac III, i taurewatia ai e ētahi hoa nō te tokorua nei. "Ahakoa he toi mana iti nāna e ai ki ētahi, ki ahau nei he mea hōhonu," ko tā Kahurangi Patsy. "Ko tōna rite he korowai, he kākahu rānei. Heoi ka tata haere te kaimātakitaki kātahi ka kitea te hanga – he manomano ngā rīpeka." Ka tāpirihia e Tā David,, "I te pakanga i mate ētahi whanaunga me ētahi hoa nōna; ko tēnei he momo mihi ki a rātou."


Kei roto i te Rūma Blundell ko tā Rita Angus peita Dona Nobis Pacem (Give Us Peace) 1944, i taurewatia ai e te Kohinga Fletcher. "Ko tēnei tāna peita hinu nui rawa," te kī a Kahurangi Patsy. "He kaiwhakamārie a Rita, ka mutu kāore ia i whakaae ki te mahi i te paku aha mēnā he tautoko i te pakanga te hua. Kāore ia i whakaae ki te mahi i roto i te wheketere rapa a Skellerup i Ōtautahi nā te mea i te mahia he hū mō ngā hōia. Ka hāmenetia, ka whainahia."


Nā tētahi waiata i titoa ai i te tau 1936 e tētahi kaiwhakamārie rongonui a Ralph Vaughan Williams ia i whakahihiko ki te hanga i te peita i tapaina ai ki te ingoa tonu o te waiata, Kei te papamua a Williams. Te āhua nei ko Rita te kōtiro i te ākau kei roto i te peita, ko te whare nōna anō hoki pea. "Ko tā te peita nei he whakaatu i te puoro me te toi hei kaihanga o te maungārongo me te harikoa o āpōpō", e ai ki a Kahurangi Patsy. "Me te mea hoki he āhua ōrite ki tētahi pānui whakatairanga mā te poari hoko-āporo!"



Ko tētahi anō tino māna ko Government House Gardens, e iri ana i te Rūma Blundell, nā Karl Maughan, he ringa peita i ngā putiputi kua puāwaitia me ngā raurau, ki ngā tae muramura. "I te kai tahi mātou ko David, ko Karl, ko tōna hoa wahine a Emily Perkins,'' te kōrero a Kahurangi Patsy. "Ka mea mai ia 'Kua roa au e pīrangi ana ki te peita i tō kāri', ā, ka pērātia. He orite tēnei peita ki te raumati. He pohutukawa kei muri, engari ko te nuinga he hydrangea. Ā te wehenga ka takohangia ki te whare. Nā te mea ki ahau nei ko tēnei te wāhi tika mōna.


Ko tēhea te mahi toi e kapohia ai e ia i te kongange o te ahi? "Ki tōku whakaaro ko tā Dick Frizzell Brisighella Railway Station. Ko ia tōku hoa haere ki ngā tari katoa o āku mahi He wāhi pai rawa atu i runga i te peita e mimiti haere ai ki tōna koretanga, i tō tirohanga ki te ara tereina. I ngā tau torutoru ki muri i Itāria māua ko David, ka puta te whakaaro ki te kimi i taua wāhi. Āe i kitea, i Brisighella, he tāone iti noa i Itāria ki te raki Ko tōna 20 tau whai muri ake, ā, kāore i tino rerekē, hāunga i ngā rākau."



Ko tēhea te peita e kapohia ai i te ahi e Tā David? Ki tōna whakaaro ko tā Elizabeth Thomson North by Northwest, e iri ana i te Rūma Liverpool. Nā Elizabeth tonu i taurewa te peita ki a rāua. "He rau pohutukawa rauwhero kua peitahia ā-ringa," te kōrero a Tā David. "Ki ahau nei he hokinga mahara ki Tuscany me ngā rākau ōriwa e mimiti haere ana ki tawhiti, ki tua o ngā puke e haere ake nei. Ka rongo i te hōhonutanga nā te mea ka iti haere, ka iti haere ngā 'rau'. Ko tēnei te toi o ngā toi katoa i konei e kōrerotia nuitia e ngā manuhiri nā te mea he momo toi kāore e tino kitea."


Ka ahatia ā te mutunga o tā rāua wā i konei? "Ka kaha tonu tā māua ko David tautoko i ngā toi, ka pērātia i mua, ka pērā anō haere ake nei." Ka whakarērea te whare, kāore ko te hapori toi.


 

I whakamāoritia tēnei kōrero e Makoha Gardiner

Anna Briggs ngā Kiritāngata


This story is available in English. Read it here.



bottom of page